رایانه به عنوان سیستم های کنترلی برای دستگاه های مصرفی و صنعتی متنوعی استفاده میشوند. این مصارف، شامل دستگاه های ساده تک منظوره مثل مایکروویو و کنترل از راه دور، دستگاه های کارخانه ای مثل ربات های صنعتی و طراحی به کمک کامپیوتر، و نیز دستگاه های چندمنظوره مثل رایانه های شخصی و دستگاه های همراه مثل گوشی های هوشمند، میشود.
 
رایانه های نخستین تنها به عنوان دستگاه های محاسباتی در نظر گرفته میشدند. از دوران باستان، دستگاه های دستی ساده مثل چرتکه، به افراد در حساب کمک میکرند. در اوایل انقلاب صنعتی، برخی دستگاه های مکانیکی برای خودکارسازی کارهای طاقت فرسا و طولانی، مثل هدایت الگوهای پارچه، ساخته شدند. ماشین های الکتریکی پیچیده تر در اوایل قرن بیستم، برای محاسبات آنالوگی مخصوص، استفاد شدند. اولین ماشین های الکترونیکی دیجیتال محاسبه گر در خلال جنگ جهانی دوم ساخته شدند. سرعت، قدرت و همه فن حریفی رایانه ها از آن زمان تاکنون بطور چشمگیری پیشرفت داشته است.
 
بطور متداول، یک رایانه مدرن حداقل از یک عنصر پردازشگر، معمولاً واحد پردازنده مرکزی (CPU)، و نوعی از حافظه تشکیل میشود. عنصر پردازشگر، عملیات منطقی و حسابی را انجام میدهد، و یک واحد کنترل و ترتیب گذار میتواند ترتیب عملیات را در پاسخ به اطلاعات ذخیره شده، تغییر دهد. دستگاه های جانبی شامل دستگاه های ورودی (صفحه کلید، موس، جوی استیک و غیره)، دستگاه های خروجی (صفحه نمایش، چاپگر و غیره) و دستگاه های ورودی/خروجی  که هر دو عمل  را انجام میدهند (مثلاً صفحه های لمسی سالهای 2000 )، میشوند. دستگاه های جانبی امکان بازیابی اطلاعات از یک منبع خارجی را فراهم میکنند و اجازه میدهند نتایج عملیات، ذخیره و بازخوانی شوند.
 
برخی از کامپیوتر ها و دستگاه های رایانش در دوران های مختلف:
کامپیوترها و دستگاه های رایانش در دوران های مختلف. - مدیاسافت
کامپیوترها و دستگاه های رایانش در دوران های مختلف. - مدیاسافت
کامپیوترها و دستگاه های رایانش در دوران های مختلف. - مدیاسافت
 
کامپیوترها و دستگاه های رایانش در دوران های مختلف. - مدیاسافت
کامپیوترها و دستگاه های رایانش در دوران های مختلف. - مدیاسافت
کامپیوترها و دستگاه های رایانش در دوران های مختلف. - مدیاسافت
 
کامپیوترها و دستگاه های رایانش در دوران های مختلف. - مدیاسافت
کامپیوترها و دستگاه های رایانش در دوران های مختلف. - مدیاسافت
کامپیوترها و دستگاه های رایانش در دوران های مختلف. - مدیاسافت
 
ریشه یابی لغت کامپیوتر
طبق لغتنامه انگلیسی آکسفورد، اولین استفاده معلوم از لغت “کامپیوتر” در سال 1613 در کتابی به نام علم اندوزی مرد جوان  نوشته نویسنده انگلیسی ریچارد بریثوِیت بوده است. “من حقیقی ترین کامپیوتر دوران، و بهترین حسابگری که در دنیا زندگی کرده را ملاقات کردم و او روزها را به تعدادی اندک کاهش میدهد”. این استفاده از لغت رایانه به حسابگر انسانی اشاره دارد، فردی که محاسبات و حسابگری ها را انجام میداد. این لغت با همین معنا تا اواسط قرن بیستم  ادامه پیدا کرد. در ابتدا، زن ها به  عنوان “کامپیوتر های انسانی” استخدام میشدند زیرا میشد به آنها دستمزد کمتری نسبت به همتایان مذکرشان پرداخت کرد. تا 1943، بیشتر رایانه های انسانی، زن بودند. از انتهای قرن نوزدهم، این لغت کم کم معنای آشنای خود را پیدا کرد، ماشینی که محاسبات را انجام میدهد.
 
دیکشنری آنلاین ریشه یاب ­اولین استفاده مستند از “کامپیوتر” را در دهه 1640 بدست میدهد، به معنای “فردی که محاسبه میکند،”؛ این “… یک اسم عامل از فعل محاسبه کردن است”. دیکشنری آنلاین ریشه یابی  بیان میکند که استفاده از این عبارت به معنای “ماشین محاسبه گر” (از هر نوعی) از 1897 آغاز شد و اشاره میکند که “استفاده مدرن” از این لغت به معنای “کامپیوتر الکترونیکی دیجیتال و برنامه پذیر” به ” 1945 برمیگردد تحت همین عنوان؛ به معنای نظری به 1937 برمیگردد تحت عنوان ماشین تورینگ”.
 
تاریخچه کامپیوتر
پیش از قرن بیستم
برای هزاران سال از وسایلی جهت کمک به محاسبات استفاده میشد، که عمدتاً از تناظر یک به یک با انگشتان استفاده میکردند. ابتدایی ترین وسیله شمارش احتمالاً نوعی چوب خط بوده است. وسایل آتی که در گهواره تمدن به ضبط کمک میکردند، حسابگرهایی (کره های رُسی، مخروط و غیره) بودند که شمار اشیاء را، احتمالاً احشام یا غلات در مخزن های رُسی نپخته میان-تهی و سربسته، نمایش میدادند. استفاده از میله های شمارنده مثالی از این نوع است. در ابتدا از چرتکه برای حساب استفاه میشد. چرتکه رومی، با وسایل مورد استفاده در بابل با قدمت 2400 سال قبل از میلاد، ساخته شد. از آن زمان، اَشکال متعددی از جداول یا تخته های حسابداری اختراع شده اند. در شمارش-خانه های اروپایی قرون وسطی، یک پارچه شطرنجی روی میز قرار میگرفت و نشانگرها طبق قواعدی خاص حول آن حرکت میکردند تا به محاسبه مقادیر پول کمک کند.
 
طبق نظر دِرِک ج. دسولا پرایس، باور بر این است که ماشین آنتیکیترا، اولین “رایانه” آنالوگ مکانیکی است. این وسیله برای محاسبه موقعیت های نجومی طراحی شده بود و در سال 1901 در خرابه آنتیکترا در جزیره آنتیکترا در یونان، میان کیترا و کریت، کشف شد و قدمت آن حدود سال 100 قبل از میلاد تخمین زده میشود. وسایلی که از نظر پیچیدگی در سطحی قابل مقایسه با مکانیزم آنتیکیترا بودند تا هزارسال بعد ظهور نکردند.
 
ابزارهای مکانیکی متعددی برای مصارف جهت یابی و نجومی ساخته شدند. چرخه ستاره یاب، یک نقشه آسمان بود که توسط ابوریحان بیرونی اوایل قرن یازدهم اختراع شد. اختریاب در دوران هلنیستی در قرن اول یا دوم پیش از میلاد اختراع شد و اغلب به هیپارخوس نسبت داده میشود. اختریاب به عنوان ترکیبی از چرخه ستاره یاب و دیوپتر، عملاً رایانه ای آنالوگ بود که توانایی حل چندین نوع مسئله در نجوم کروی را دارا بود. یک دستگاه اختریاب شامل رایانه تقویمی مکانیکی و چرخدنده، توسط ابی بکر اصفهانی پارسی در سال 1235 اختراع شد. ابوریحان بیرونی اولین اختریاب تقویم شمسی-قمری چرخدنده ای مکانیکی را، که یک ماشین پردازشگر دانش مفتول-ثابت اولیه با دنباله ای از چرخدنده ها بود، حدود سال 1000 پس از میلاد اختراع کرد.
 
قطاع (قطبنمای نظامی) که ابزاری محاسباتی برای حل مسائل نسبت، مثلثات، ضرب و تقسیم، و نیز برای توابع متعددی از قبیل ریشه دوم و سوم بود، در اواخر قرن شانزدهم ساخته شد و در توپخانه، نقشه برداری و  جهت یابی کاربرد پیدا کرد.
 
پلانیمتر ابزاری دستی برای محاسبه مساحت یک شکل بسته با پیمایش آن توسط یک پیوند مکانیکی بود.
 
خط کش محاسبه حدود 1620-1630 به فاصله اندکی پس از معرفی مفهوم لگاریتم اختراع شد و یک رایانه آنالوگ دستی برای انجام ضرب و تقسیم بود. با پیشرفت ساخت خط کش محاسبه، مقیاس های اضافه شده، معکوس، توان و ریشه دوم و سوم، و توابع متعالی لگاریتمی و نمایی، مثلثات هذلولوی و دایره ای و توابعی دیگر را فراهم کرد. خط کش های محاسبه ای با مقیاس های ویژه هنوز برای عملکرد سریع محاسبات متداول استفاده میشوند، مثل خط کش محاسبه دایره ای E6B که برای محاسبات فاصله و زمان در هواپیماهای سبک استفاده میشود.
منبع:mediasoft